Bijdrage door Annette Benedictus van Stichting Schoolverteller.
Als dochter van twee dominees groeide ik op in een betoverende wereld. De beelden, geluiden, geuren en kleuren van Bijbelverhalen maakten net zo’n belangrijk deel uit van mijn leven als de smaak van de appeltaart van mijn oma. Doordat ik ook een frequent bezoeker van de bibliotheek was, verbreedde ik mijn belevingswereld met de avonturen van Michiel en van Stach, en mocht ik mee op reis in een enorme perzik en leerde ik tinkelen. Ik ben dankbaar dat schrijvers als Christine Nöstlinger, Tonke Dragt en Annie M.G. Schmidt een waardevolle bijdrage hebben geleverd aan mijn ontwikkeling. Het magische gevoel dat verhalen mij gaven ben ik nooit verloren, en draag ik nu over aan de kinderen waarmee ik werk.
Verhalen hebben van oudsher deel uitgemaakt van de opvoeding. Over de hele wereld worden verhalen verteld om culturele waarden, tradities en geschiedenis over te dragen. Nu ik volwassen ben, heb ik het grote geluk om mede vanuit Stichting Schoolverteller op veel verschillende scholen te komen en daar samen met kinderen verhalen te vertellen.
Als ik in een klaslokaal kom, zie ik vaak bureaus en kasten vol dikke methodemappen, voorgedrukte schriften en een digibord die gebruikt worden om lessen vorm te geven. Dikwijls steekt een voorleesboek onder een dikke stapel nog na te kijken schriften uit, regelmatig kijkt een klas naar het filmpje op het digibord als ik aankom.
Op veel scholen lijkt de oudste en krachtigste vorm van onderwijs, namelijk het vertrouwen van leerkrachten in het zelf woorden geven aan hun lessen en het overdragen van waarden en de historie van de cultuur middels het vertellen van verhalen verloren gegaan. Leerkrachten weten soms niet goed wat ik kom doen, en ook al ben ik aangekondigd als Schoolverteller, vaak staat er op het bord dat ik zal voorlezen. Dat ik niets bij me heb, zelfs geen boek, verbaast de leerkrachten dan. Ik stel de leerkrachten gerust: ‘Nee, ik heb écht niets nodig, maar een kopje thee zou fijn zijn!’.
Het zelf invullen van hun onderwijs om leerdoelen te bereiken is iets wat leerkrachten nog weinig doen, het vertrouwen van leerkrachten in het zelf woorden geven aan hun onderwijs lijkt verloren.
Als Schoolvertellers laten we zien dat het eenvoudig anders kan. Als het digibord uit is en de kinderen na een korte introductie in de kring zitten, is de start vaak onrustig. Kinderen weten niet goed wat ze moeten verwachten, maar als ik eenmaal begin met vertellen, daalt de rust snel neer. Vanaf hun plekje in de kring betreden de kinderen samen met mij de veilige wereld van het verhaal, en ik voel hun ademhaling samenvloeien met het ritme en de gebeurtenissen in mijn vertelling.
Kinderen ontmoeten personages die ze in het dagelijks leven niet tegen zouden komen en leven mee met de avonturen van de hoofdpersonen. Kinderen maken beelden in hun hoofd en reizen zo naar nooit eerder verkende bestemmingen. Ze schrikken en lachen, en afhankelijk van wat het verhaal op dat moment wil vertellen, vertraag of versnel ik , fluister, roep en herhaal ik.
Met mijn toon en tempo probeer ik aan te voelen wat op dat moment bij de kinderen past. Ik stem mijn woorden af op wat de kinderen begrijpen, benadruk wat belangrijk is, verduidelijk wat kinderen niet bevatten, en bouw de spanning op, of juist af.
Al vertellend bouw ik een brug van het verhaal naar de kinderen en samen zuchten we opgelucht als het verhaal afgelopen is en ze zichzelf en elkaar weer behouden terugvinden op hun plekje in de kring.
We kijken elkaar aan, en vaak praten we na. Elke vertelling is een unieke gebeurtenis waarin ieder kind is teruggeworpen op zijn eigen verbeeldingskracht. We ontdekken dat ieder kind weer andere lagen in het verhaal zag en weer andere beelden vormde en dat die allemaal even juist zijn. Dat is ontzettend waardevol en leerzaam.
We ondervinden dat het vertellen van verhalen een zeer plezierige en elegante wijze is om elkaar beter te leren kennen en vragen die bij de kinderen leven op een veilige wijze aan te kaarten.
Alle kinderen doen op hun eigen manier mee, sommigen luidruchtig, anderen stil.
Leerkrachten kijken me verrast aan, betoverd door de magie van het verhaal en de uitwerking daarvan op kinderen. Samen hebben we kostbare momenten beleefd, en iets van de magie van het luisteren naar elkaar en mooie verhalen weer teruggevonden.
Stichting Schoolverteller brengt verhalen terug in de klas en inspireert en motiveert leerkrachten en kinderen om verhalen te vertellen. Voor Wereldverteldag 2022 maakte Schoolverteller een lesbrief, die je gratis kunt downloaden.
